Het coronabestendige model van Athletic Club Bilbao

De voetbaltrots van het Baskenland is net zoals Real Madrid en FC Barcelona nooit uit de Primera División gedegradeerd. Daar houdt meteen iedere vergelijking met de Spaanse grote twee op. Volgens de Spaanse onlinekrant El Confidencial vroegen FC Barcelona en Real Madrid onlangs 200 miljoen staatssteun aan om de astronomische salarissen van hun sterspelers te kunnen betalen tijdens de coronacrisis. Athletic daarentegen is zo solvent als het kan zijn door een onwrikbare “eigen kweek” politiek. Daardoor torst het geen honderden miljoenen schulden met zich mee.

Uitheemse miljonairs

De club hoeft geen uitheemse miljonairs op voetbalschoenen die voor de camera het clublogo op hun shirt kussen en het volgende seizoen toch naar de meest biedende oliesjeik trekken. Het is een ongeschreven clubregel dat het alleen spelers haalt die hen echt vertegenwoordigen. Sinds 1912 rekruteert Athletic uitsluitend spelers die geboren zijn (ook al zijn de ouders niet Baskisch) in Spaans of Frans Baskenland, buurregio Navarra (waar Baskisch ook een officiële taal is) en La Rioja. Het wil geen kopie zijn van geglobaliseerde megaclubs die voortdurend nieuwe afzetmarkten zoeken om nog meer geld op te strijken en transferrecords te breken.

De club hoeft geen uitheemse miljonairs op voetbalschoenen die voor de camera het clublogo op hun shirt kussen en het volgende seizoen toch naar de meest biedende oliesjeik trekken.

Het voetbalvirus verspreidde zich in Baskenland eind 19e eeuw via Engelse zeelui die aan de slag waren in Baskische havens. Vanaf de oprichting van Athletic in 1898 speelden in de club veel Britse amateurvoetballers tot ergernis van andere ploegen. Daarom koos het bestuur in 1912 resoluut voor de “onze jongens” aanpak, net zoals Baskische concurrent Real Sociedad. De buur uit San Sebastian liet die politiek varen in 1989 in een poging om opnieuw op gelijke voet te kunnen wedijveren met de rest van Spanje. Bij Athletic is de transferfilosofie de afgelopen honderd jaar nooit een item geweest tijdens de voorzitterverkiezingen.

Ondanks het rigoureuze “veredelde wijkclub”-model is het nog altijd de meest succesvolle voetbalploeg van Baskenland. De club werd 8 keer landskampioen en won 23 keer de Copa del Rey maar de laatste belangrijke titel dateert al van 1984. Toen won het de dubbel beker/landstitel. Af en toe speelde Athletic nog eens een Europese campagne of een nationale bekerfinale waardoor het in 2015 de Spaanse Supercup won tegen Barça. Bilbao kleurde massaal rood-wit alsof het de Europese beker met de grote oren had binnengehaald.

HERKENBAAR STADION

Het stadion is letterlijk en figuurlijk ook verankerd in de rechtlijnige clubgeschiedenis. Het nieuwe San Mamés stadion werd om het herkenbaar te houden in 2013 gewoon naast de oude San Mamés arena gebouwd in het centrum van Bilbao, temidden van het volk, niet in een of andere karakterloze buitenwijk, maar dichtbij de uitgaansbuurten waar de uitmuntende Baskische keuken weelderig tiert.

Normaal gezien had het nu de thuishaven moeten zijn van de Spaanse ploeg tijdens het EK. Het is nog altijd genoemd naar de christelijke heilige San Mamés en niet naar een sponsor of bouwheer zoals Etihad, Allianz, Wanda Metropolitano of Ghelamco. Ook op dat vlak beschermt Athletic waarvoor het staat ondanks het feit dat een van de hoofdfinanciers van het stadion de Baskische bank Kutxabank is, de shirtsponsor.

De kathedraal

De bijnaam van het stadion is La Catedral (de Kathedraal). Wijlen Baskisch journalist Eduardo Rodrigálvarez: “Fan zijn van Athletic is gemakkelijk om te voelen maar moeilijk om uit te leggen”. Zoals een religie. Athletic is passie, puurheid en identiteit. Op het embleem van de club staat een boom. Athletic is een boom met wortels die het voetbal is ontgroeid. Het verklaart waarom het Franse magazine France Football het stadion opnam in een zopas gepubliceerde, naar eigen zeggen, subjectieve rangschikking van de 30 meest bruisende voetbalstadions ter wereld. San Mamés lijkt op het eerste gezicht de vreemde eend in de bijt op positie 9.

Iedereen kan winnen of verliezen. Wij willen op onze manier winnen of verliezen.

Ex-speler en –voorzitter Josu Urrutia

De thuishaven van Athletic Bilbao heeft in de top 10 het gezelschap van internationaal veel succesvollere teams uit Brazilië, Argentinië en Europa. Teams met chronische expansiedrang en stadions die onder de voet worden gelopen door selfiesnemende citytrippers. De grootste club van Baskenland heeft echter andere troeven dan naam en faam om zijn stadion mee te vullen. In Bilbao is er geen voedingsbodem voor een initiatief zoals FC United of Manchester: de club die door ontevreden Manchester United supporters werd opgericht uit protest tegen de overcommercialisering van Man U.

In Europa is het met een microscoop zoeken naar een team van het niveau van Athletic dat zo radicaal inzet op zijn jeugdacademie. Gemiddeld 80% van de eerste ploeg is in de eigen rangen opgeleid, waardoor spelers en supporters het gevoel hebben dat ze deel uitmaken van een ploeg die ergens voor staat. De supporters voelen zich daarom het verlengde van het elftal. Door zijn financiële stabiliteit is de club in staat om de beste spelers lang aan zich te binden. Ex-speler en –voorzitter Josu Urrutia geeft toe dat de Baskische Don Quichote filosofie de ambities tempert maar liever dat dan zichzelf verraden. “Iedereen kan winnen of verliezen. Wij willen op onze manier winnen of verliezen”.

Auteur: Wim Haghenbeek  / Willem Haghenbeek spoelde anderhalf decennium geleden aan in de bossen aan de rand van Barcelona. Van daaruit bericht hij o.a. over de Catalaanse zaak in de blog www.barcelonaschrijfsels.com en werpt hij in FC Socrates zijn blik op FC Barcelona, de Spaanse competitie en de blauwzwarte jeugdliefde uit de heimat.