Coronacrisis doet tal van clubs naar adem happen

Bij ASV Geel was er een grote leegloop. De club die vorig jaar zakte van 1ste amateur naar 2B heeft al zijn spelers gratis laten gaan. Zonder hun salarissen valt een faillissement misschien nog te vermijden. Reeksgenoot Vosselaar besliste eerder al om – ondanks goede resultaten – geen licentie aan te vragen en volgend jaar twee trapjes te zakken naar provinciale. Hetzelfde dreigt met FC Duffel, dat kopje-onder gaat door een zware belastingcontrole en het afhaken van een sponsor. Dezelfde stemmen weerklinken bij KSV Bornem en KVC Wingene. Het is een verhaal met aan de ene kant te dure spelers, te veel regeltjes en altijd maar hogere kosten, maar aan de andere kant ook minder toeschouwers, lagere subsidies en afhakende sponsors. De rekening klopt niet meer, en de clubmensen die de rekeningen moeten bewaken gaan zelf ook niet vrijuit. Het amateurvoetbal teert nog te veel op de wilde weldoeners.

De gekke bedragen moeten eruit.

Wat leert ons een rondvraag bij de voorzitters van de dertien clubs in het amateurvoetbal. ‘De tering naar de nering zetten’ is veruit de meest gehoorde uitdrukking, zelfs bij THES, nochtans de beste Vlaamse amateurclub van de voorbije jaren. Voorzitter Wendy De Wit: “Om niet in hetzelfde verhaal terecht te komen als de genoemde clubs, zullen ook wij in de toekomst moeten besparen en de zal in de eerste plaats zijn op de spelerslonen. Een fusie is voor THES niet nodig, maar we zijn wel bezig met een groter verhaal.”

Het budget moet niet alleen in augustus kloppen, maar ook in mei van het jaar nadien. Er wordt te veel op korte termijn gekeken.”

Luc Janssen - Spouwen Mopertingen

Het goed nieuws: de rondvraag leert dat het water bij de meeste clubs nog niet zo hoog staat als in Geel of Duffel. Iedereen gaat een nieuwe licentie aanvragen voor het niveau waarop hij nu speelt. De meeste clubs zeggen dat hun budget gelijk blijft. “Ik steek niet onder stoelen of banken dat we een betalingsachterstand hebben, maar onze spelers mogen op hun twee oren slapen: ze zullen al hun centen krijgen en we vragen een licentie aan voor volgend jaar”, zegt Steven Van Geeteruyen van Heur-Tongeren.

Ook Sporting Hasselt zit in troebel water, maar houdt het hoofd er nog boven. Voorzitter Bert Casters: “Jammer genoeg dragen wij nog steeds problemen uit het verleden met ons mee. Er komen nog altijd onaangename verrassingen bovendrijven. Dat doorkruist dan onze plannen en slorpt onze energie op. We vragen zeker onze licentie aan, maar moeten afwachten hoe ons budget eruit zal zien. De verhalen van Duffel en co hebben alleen maar verliezers, maar het pluspunt is dat iedereen misschien een beter maar vooral realistischer beleid gaat voeren.”

Verschillende amateurclubs moesten passen toen Duffel erg ver ging om spits Ali Yildiz binnen te halen. Een half jaar later hield de club ermee op. Bij Bocholt zegt Fons Martens: “We zijn nu al twintig jaar een vaste waarde in deze reeks en dat zal niet gauw veranderen. Onze licentie vormt al jaren geen probleem. Maar als de promotie naar eerste zich aandient, zullen we goed moeten overleggen wat mogelijk is. Tegenover vijf jaar geleden is ons budget al met een derde teruggedraaid.”

Oorzaak 1: spelers zijn te duur

Over oorzaak nummer 1 van de financiële malaise is iedereen het eens: de dure spelerskern. Professor Jeroen Scheerder van de Onderzoeksgroep Sport- & Bewegingsbeleid van de KU Leuven becijferde dat 21 procent van de uitgaven van een voetbalclub naar salarissen en (onkosten)vergoedingen gaat. Bert Casters (Hasselt): “De spelers worden al jaren te zwaar betaald.”

Patro moet zelfbedruipend zijn. Geen onemanshow waarbij Salar elke maand 50.000 euro bijpast.

Salar Azimi - Patro Maasmechelen

Fons Martens (Bocholt): “Wij hebben de voorbije weken gesprekken gevoerd met meerdere spelers die vrij kwamen of elders nauwelijks aan de bak komen. Zelfs dan stellen ze nog eisen die deze sport zeker geen goed doen. Als club kan je ook nauwelijks nog inkomsten genereren uit transfers. Het is een komen en gaan van spelers met de clubs als grote verliezers.” Gilbert Lambrechts (Beringen): “Antwerpse en Brabantse clubs betalen doorgaans meer dan Limburgse ploegen. Ik val soms van mijn stoel als die spelers met ons komen onderhandelen. Dit kan niet blijven duren. Bij ons is tot op heden iedereen correct uitbetaald. Aan de kop spelen in eerste provinciale of meedraaien in de tweede kolom van derde amateur maakt financieel bijna geen verschil.”

Johny Castermans (Bilzen-Waltwilder): “De spelers moeten eindelijk eens gaan beseffen dat het allemaal betaalbaar moet blijven, en wat er allemaal moet worden gedaan om dit in stand te houden. Voetballers die met hun eigen ploeg inzitten bestaan, maar ze zijn dun gezaaid. Het verhaal van de eigen jeugd is overroepen. Als die jeugdspelers elders 50 euro meer kunnen verdienen, zijn ze weg. En spelers die terugkeren naar provinciale om zogezegd opnieuw met hun kameraden te voetballen? Wees maar zeker, ze zullen geen euro minder gaan verdienen.”

De succesvolste amateurclub van de voorbije jaren speelt meestal voor een groot publiek, maar toch ontsnapt ook THES niet aan besparingen. Toon Hermans (Hades): “Clubs moeten op langere termijn denken en de eigen jeugd kansen durven geven. Misschien moet de KBVB werk maken van opleidingsvergoedingen? Standard verdient miljoenen aan Zinho Vanheusden, terwijl die jongen hier ook gespeeld heeft en wij geen rooie cent zien.”

Oorzaak 2: Beheer te ambitieus

Oorzaak 2 is nauw verbonden met de te zware loonlasten. Verblind door ambitie en emoties die met het voetbal gepaard gaan, laten clubbesturen zich verleiden tot gekke dingen, zoals spelerslonen die ze niet kunnen betalen of begrotingen die uitgaan van inkomsten die nog gevonden moeten worden. Dirk Ramaekers (KVK Wellen): “Je moet niet uitgeven wat je niet hebt, maar bij bepaalde ploegen heeft blinde ambitie de bovenhand genomen.” Jan Winters (Pelt): “Wij hebben twee jaar geïnvesteerd in de accommodatie. Eén moeilijk seizoen zijn we doorgekomen en nu zijn we gezond. Andere clubs investeerden in spelers en betalen nu de prijs. Nooit eerder hebben zoveel spelers zich bij ons aangeboden.” Fons Martens (Bocholt): “Al jaren zeg ik dat heel veel clubs boven hun stand leven. Als de kosten de baten overschrijden, is er geen andere weg meer dan de klok terug te draaien. Daar is veel moed voor nodig, maar beter een korte pijn dan grotere ongelukken. Een natuurlijke selectie wordt de eerste stap.”

Luc Janssen (Spouwen-Mopertingen): “De ploegen die nu in moeilijkheden zitten, waren met uitgesproken ambities aan het seizoen begonnen. Duffel heeft Ali Yildiz bij ons weggehaald om in de top drie te spelen. Geen verwijt naar het bestuur van die clubs, maar een algemene vaststelling: het budget moet niet alleen in augustus kloppen, maar ook in mei van het jaar nadien.

Er wordt te veel op korte termijn gekeken.” Toon Hermans (Hades): “Ons budget was al rond bij de start van het seizoen en dat is elk jaar zo bij Hades. Wij doen het goed, maar we moeten er met heel de club een jaar lang hard aan werken. In de voorbereiding spraken wij ook met spits Ali Yildiz. Wat hij in Duffel kreeg, konden wij hem bijlange niet bieden. Als je dan ziet wat er nu gebeurt? Tja. De inkomsten stijgen niet evenredig met de uitgaven en dat wordt moeilijk, vooral omdat de clubs geen reserves hebben. Er wordt te vaak op korte termijn gewerkt. Clubs moeten de tering naar de nering zetten, op lange termijn denken en de eigen jeugd kansen durven geven. Wij stellen intern ook de vraag of we op termijn kunnen overleven op dit niveau. Daartoe hebben we recent een denktank opgericht onder de naam ‘Hades 2030’. Die moet nagaan hoe onze club er over vijf of tien jaar uitziet.”

Oorzaak 3:  Lage toeschouwersaantallen

Clubs in het amateurvoetbal mogen dan de provinciale reeksen ontstegen zijn, in de meeste gevallen blijven het dorpsploegjes met een beperkte weerklank buiten de gemeentegrenzen. Sommige wedstrijden trekken geen 100 toeschouwers, de vrouwen of vriendinnen en de ouders van de spelers meegeteld.

THES is een uitzondering, met 500 tot 1.000 toeschouwers. Maar voorzitter Wendy De Wit ziet wat hij ziet: “Als je bekijkt hoe weinig beleving en volk er op veel plaatsen is, dan is dat gewoon niet houdbaar. De inkomgelden betekenen een grote bron van inkomsten, maar als die blijven dalen, dan wordt het een moeilijk verhaal.”

Roger Nijs (Termien): “Iedere club moet rekening houden met de dalende toeschouwersaantallen, vooral omdat de bezoekers nog amper volk meebrengen.”

Gilbert Lambrechts van promovendus KVK Beringen: “Wij kunnen op dit niveau overleven. Derde amateur blijft een interessante reeks met meerdere derby’s. Maar wij hadden wel meer supporters verwacht.”

Bert Casters (Hasselt): “Voetballiefhebbers kunnen tegenwoordig thuis vanuit hun zetel naar vier topwedstrijden tegelijk kijken. Daar moet je tegen opboksen.”

Luc Janssen (Spouwen-Mopertingen): “De supportersaantallen lopen terug. Er is van maandag tot maandag voetbal op tv. Het rookverbod en de alcoholcontroles doen de omzet in de kantines dalen.”

Theo Hermans (Helson): “Het voetbal gaat overal achteruit, vooral op het gebied van de publieke belangstelling. Zo zakken de Antwerpse clubs nog met één autocar af. Minder volk betekent minder inkomsten uit ticketverkoop en kantine, maar ook minder sponsors, want die merken dat ook en zijn steeds moeilijker te overtuigen. Het vet is overal een beetje van de soep.”

Oorzaak 4: Sponsors haken af

Ook die opmerking keert steeds weer terug: de sponsors komen niet meer over de brug. Dat heeft voor een stuk te maken met het verdwijnen van het zwart geld. Dat circuleert nog steeds, maar veel minder dan vroeger. Deze week raakte nog bekend dat de fiscus zelfs jacht voert op de gratis drankbonnen in de kantine.

Gilbert Lambrechts (Beringen): “Door de dalende belangstelling van toeschouwers zijn clubs meer dan ooit afhankelijk van sponsors. Als die afhaken, zitten ze in de rats.”

Steven Van Geeteruyen (Heur-Tongeren): “Er zijn weinig mensen die nog geld in het voetbal willen steken, want een sponsor genereert zo goed als niks uit het voetbal. Ook het verdwijnen van het zwart geld is een belangrijk item.” Salar Azimi (Patro): “Na vijftien maanden raak ik teleurgesteld en zelfs licht geïrriteerd door het uitblijven van steun van meer business grootmachten uit deze regio. De club moet zelfbedruipend worden. Het is niet de bedoeling dat dit een onemanshow wordt met Salar die elke maand zijn portemonnee opent om 50.000 euro bij te passen.” Bart Casters (Hasselt): “We horen vaak dat ons niveau nog te laag is voor sponsors. Een sportief succes zou ons budget dus een boost geven.” Bij sponsoring in het amateurvoetbal zijn Balthasar Boma en FC De Kampioenen nooit ver weg. De geldschieter is een lokale ondernemer die goed boert en zijn vriendenclubje welwillend wat centen toestopt. In ruil staat zijn logo op de shirts en op de omheining rond het veld. Zelf krijgt hij een erefunctie in de club.

“Zo gaat het inderdaad nog al te dikwijls. De sponsoring is nog te veel vrijgevigheid of mecenaat. Daar is niets mis mee, maar sponsors hebben vaak andere verwachtingen”, zegt professor Jeroen Scheerder. Hij bracht vorig jaar de problemen van sportclubs in kaart. Voetbalclubs komen daar niet zo goed uit. Meer dan andere sporten ondervinden ze problemen bij het vinden van trainers, scheidsrechters, bestuurders, infrastructuur en budgetten.

Slechts op één punt scoort Koning Voetbal beter dan andere sporten: het behoud van leden. Scheerder: “Voetbal blijft een populair spelletje en heeft daarmee goud in handen. Net daarom zouden de clubs eens moeten stilstaan bij hun prioriteiten. Wat hun uitgaven betreft: moet je echt een duurdere speler aantrekken, of zet je beter in op je infrastructuur? En aan de inkomstenzijde zouden ze hun sponsordossiers beter moeten verzorgen. Daar liggen zeker nog mogelijkheden als ze hun product interessanter en professioneler aanbieden. De focus ligt nog heel sterk op visibiliteit en veel minder op networking en hospitality, terwijl die laatste twee beschouwd worden als kenmerken van een meer professionele manier van sponsoring.”

Uit de studie van Scheerder blijkt dat sponsoring goed is voor 16 procent van de inkomsten van een Vlaamse amateurclub. Alleen lidgelden (32%), de kantine (20%) en geldacties (18%) leveren nog meer geld op. De doorsnee Vlaamse amateurclub heeft 21 sponsors, die gemiddeld 6.214 euro per jaar betalen (tegen 3.773 euro in provinciaal en 8.969 in het profvoetbal). 72 procent van die gulle bedrijven ligt binnen een straal van 10 kilometer rond de club. Hoe lager de reeks, hoe kleiner de afstand en hoe kleinschaliger de bedrijven. 66 procent zijn kleine bedrijven (tot 15 werknemers, opbrengst onder het miljoen euro).

Oorzaak 5: Overvloed aan regels

Profclubs moeten elk jaar een licentie aanvragen. Om die te halen moeten ze onder meer hun financiën en hun accommodatie op orde hebben. Voetbal Vlaanderen, dat het amateurvoetbal organiseert, voert zo’n licentiesysteem ook in de lagere afdelingen in. De bedoeling is om clubs te behoeden voor gekke avonturen en overnames door louche buitenlanders. Maar de licentievoorwaarden komen bovenop allerhande regels van andere overheden (fiscus, RSZ,…) en vallen niet overal in goede aarde. Salar Azimi (Patro): “De regelgeving wordt altijd maar strenger. Daardoor wordt het in de hele Benelux, niet alleen wat voetbal betreft, alsmaar moeilijker om iets te realiseren. Regels zijn goed, maar er moet wel verstandig over nagedacht worden. Het is toch absurd om een club te verplichten om 5.000 plaatsen te voorzien, terwijl je vooraf weet dat er nooit meer dan 2.000 man komt opdagen (dit is een voorwaarde voor 1B, niet voor amateurclubs, nvdr). Versoepel die regels. We spelen in amateurreeksen, niet in de Champions League.”

Dirk Ramaekers (Wellen): “Er komen steeds meer en steeds strengere regels, zowel van de bond als van de fiscus. Ze leggen de lat steeds hoger. In eerste amateur moet je een bepaald aantal niet-amateurcontracten hebben. Dat betekent dat daar RSZ-bijdrage bij komt kijken, en dat de kost voor de clubs dus stijgt. Wij hebben onlangs weer een audit gekregen, waarna ik mij afvroeg of ze nog wel willen dat amateurvoetbalclubs blijven bestaan. Zo streng waren ze.” Gilbert Lambrechts (Beringen): “De licentievoorwaarden moeten minder streng worden, het wordt ieder jaar moeilijker om aan de eisen te voldoen.” Fons Martens van Bocholt is wél een voorstander van de licenties. “De voetbalwereld op dit niveau volgt een economisch model dat eigenlijk niet leefbaar is. Het invoeren van de licenties zie ik als een stap voorwaarts. De voorwaarden schrikken nu vele clubs af, maar uiteindelijk is een belangrijke rol weggelegd voor de besturen en spelers. De gekke bedragen moeten weg. Anders is het dweilen met de kraan open en zal het slachtoffers blijven regenen.”

Oorzaak 6: Te veel clubs

Zou een heel klein beetje crisis soms niet beter kunnen zijn? Is het eigenlijk wel zo erg als er af en toe een club verdwijnt? Een natuurlijke selectie waarbij alleen de gezonde clubs overblijven? Een schaalvergroting doordat kleinere clubs fuseren, of het nu uit noodzaak of uit visie is? Johny Castermans (Bilzen-Waltwilder): “Fusies vind ik een goede oplossing. Bij minder clubs kunnen de spelers automatisch minder vragen. Het jammere is dat fusies vaak worden tegenhouden door enkelingen binnen een club. Bilzen is te klein voor zoveel ploegen, die voor sponsoring allemaal bij dezelfde winkeliers langs gaan.” Luc Janssen: “Spouwen en Mopertingen zijn twee kerkdorpen met samen een paar duizend inwoners. Als je realistisch bent, moet je concluderen dat het op die plattelandsschaal moeilijk is een club in de tweede amateurklasse te handhaven. In die fusies moeten jongeren uit de streek meer kansen krijgen. Zij verhogen de betrokkenheid van iedereen - met alle respect voor spelers uit andere regio’s.” Bert Casters (Hasselt): “Voor het Hasseltse voetbal is een schaalvergroting absoluut noodzakelijk. In die optiek hebben we ook een fusie aangekaart. Er spelen te veel clubs op een zakdoek van mekaar. Niet alleen in Hasselt, trouwens. Dan schiet er te weinig budget over.” Roger Nijs van Termien is géén voorstander van fusies: “Het is een grote fout om te denken dat fusies een duurzame oplossing zijn voor het budgetprobleem. Met een fusie verdwijnt een stukje dynamiek en rivaliteit, en uiteraard moet je de inkomsten van een derby schrappen uit het jaarbudget.”

Voor Benny Mazur, secretaris-generaal van Voetbal Vlaanderen, hoeven er geen clubs te verdwijnen, maar hij ziet wel de voordelen van schaalvergroting: “Een groot onderzoek van UGent bewijst dat grotere sportclubs beter gewapend zijn tegen de problemen die op hen afkomen. Onze buurlanden kennen trouwens veel grotere clubs, ook multisportclubs met een A-tot-Z-aanbod. Wij zijn in tien jaar van 1.000 naar 900 clubs gezakt. Dat zijn 100 clubs die we kwijt zijn, maar er zitten weinig foute verhalen tussen en we hebben ook 50.000 spelers meer. Je moet dat niet allemaal negatief bekijken. Maar voor ons moet niemand verdwijnen. Alle clubs hebben hun plaats in het voetbal, maar ze hoeven niet allemaal de top te ambiëren. In mijn eigen Maasmechelen blijven Leut en Uikhoven overeind in vierde provinciale, waar voetbal puur recreatief is. Zij spelen hun rol in de lokale gemeenschap en daar is niets mis mee. Elke club moet haar plek vinden in de voetbalpiramide, maar ze moet weten wat haalbaar is en haar beleid daarop afstemmen.”

Oorzaak 7: Minder vrijwilligers

Menige voetbaltoog heeft de klaagzang al moeten aanhoren: moet ík hier gratis in de kantine komen helpen terwijl meneer de spits daar 2.000 euro in de maand krijgt om te komen shotten? Hoe duurder de voetballers betaald worden, hoe moeilijker je de broodnodige vrijwilligers gemotiveerd krijgt om hun vrije weekends kosteloos op de club door te brengen. Een handvol voorzitters drukt daarover zijn bezorgdheid uit. Steven Van Geeteruyen (Heur-Tongeren): “Elke club of vereniging staat of valt met vrijwilligers. Als die er niet meer zijn, moet je betaalde krachten aan het werk zetten.” Luc Janssen (Spouwen-Mopertingen): “Fusies zijn nodig, niet alleen om het financiële plaatje rond te krijgen, maar ook omdat het steeds moeilijker wordt om onbaatzuchtige vrijwilligers te vinden. Dat is echt een nijpend probleem, want zonder hen kan je geen club runnen. Bij ons klopt het plaatje nog altijd dankzij sponsoring en allerlei activiteiten, maar voor die activiteiten heb je vrijwilligers nodig.” Dirk Ramaekers (Wellen): “Op lange termijn zie ik andere problemen dan financiële of administratieve. We hebben momenteel het geluk over een fantastisch vrijwilligersteam te beschikken, maar als zij stoppen: wie gaat dan die job overnemen? De volgende generatie loopt daar niet warm voor".

Bron: HBVL