Bemoeizuchtige ouders doen kinderen dichtklappen

“Niemand staat zo dicht bij het kind als de ouder”, zo vervolgt de sportpsychologe haar verhaal. “Daarom is de ouder de expert van het kind en de gids in het leven van het kind. Het geeft het kind waarden mee, zoals eerlijkheid. Daarnaast moet de ouder het zelfvertrouwen stimuleren. Dit doet de ouder door een kind zachtjes los te laten in de veilige omgeving van de sportclub. Een kind krijgt zo zelfvertrouwen in het eigen lichaam, in de sportvaardigheden en in de sociale contacten.”

CHARTER VOOR DE VOETBALOUDER 

Loslaten is daarbij het kernwoord. Bemoeizuchtige ouders zijn nochtans schering en inslag bij de vele sportclubs. In 2016 verspreidde de Belgisch Limburgse tak van de voetbalbond een brief voor ouders. In die brief legt een fictieve jongen uit dat hij voetbalt voor zijn plezier en het niet fijn vindt dat zijn vader op de scheidsrechter roept, want dat maakt hem zenuwachtig. Hij schrijft dat hij het ook fijn vindt om op de bank te zitten en zijn vrienden te zien spelen. Ook werd er gewerkt aan een charter voor de voetbalouder. Veel clubs gebruiken dit charter voor de voetbalouder of maken hun eigen versie. Caroline Jannes is het idee alvast genegen. 

“Ik vermoed dat de voetbalwereld daarin een voortrekkersrol speelt”, bedenkt de Gentse. “Mogelijk waren incidenten naast de velden wel de ‘trigger’om hier werk van te maken. Een ethische code voor trainers, sporters en, dus ook, ouders kan nuttig zijn. Ik stel me wel de vraag of je zo’n code moet laten ondertekenen. Discussiëren over de principes in het charter is wel belangrijk. Zo worden de ouders betrokken en weet iedereen wat er verwacht wordt. Ik zou de rol van de voetbalouder overigens niet beperken tot die van supporter naast het veld. Voeding, verzorging, stiptheid in de voorbereiding op een wedstrijd of training zijn eveneens van belang.” 

De roepende, oh zo herkenbare, stem van papa of mama, kan een kind tijdens een training van de wijs brengen.

VERBANNEN

Het Brabantse VC Groot-Dilbeek ging in 2018 nog een stap verder. Het verbood de ouders om bij trainingen nog langs de zijlijn te staan zodat de trainers de volledige aandacht kregen van de spelertjes. De ouders namen plaats op een platform op een vijftiental meter van het veld. 

“De roepende, oh zo herkenbare, stem van papa of mama, kan een kind tijdens een training van de wijs brengen”, reageert Jannes, die lesgeeft aan de Universiteit Gent. “Het is dus belangrijk om als ouder geen coachende rol op te nemen. In dit geval heeft de club voor een fysieke scheiding gekozen waardoor de rolverdeling voor iedereen zichtbaar was. Ouders moeten beseffen dat ze geen trainer zijn. Als zal dat voor enkele ex-voetballers geen gemakkelijke opdracht blijken. Daarom neem je best de tijd aan het begin van het seizoen om de rollen uit te leggen. Zo een fysieke scheiding kan eventueel als ultiem redmiddel.” 

Je zou bijna vergeten dat de meeste kinderen intens genieten van hun sport. Toch kan de druk vanuit de omgeving zwaar wegen op sommige kinderen. Met die uitwassen krijgt Caroline Jannes in haar praktijk te maken. “Hun sport, hun plezier. Dat moet het motto zijn”, benadrukt Jannes. “Spijtig genoeg hebben niet alle ouders dit door. Een kind kan zoveel druk ervaren dat het gaat kampen met faalangst. Dat kan leiden tot verkramping tijdens een wedstrijd. Dan klapt een kereltje helemaal dicht en wordt het een schim van de technisch vaardige voetballer die hij op training is.” 
 

In haar praktijk spreekt Jannes met kinderen die de gevolgen dragen van de sportieve druk die hen werd opgelegd. “Die druk bestaat in alle sporten. Een tienjarige tennisser die zijn racket kapot slaat geeft daarmee een signaal af. Of een sportende adolescent die een eetstoornis ontwikkelt, die laat daarmee weten dat het eigen lichaam het laatste centrum van controle is. Sommige kinderen zitten nu eenmaal gevangen in de verwachtingen van anderen.” 

Sommige kinderen zitten nu eenmaal gevangen in de verwachtingen van anderen.

METAFOOR 

De voetbalwereld is daarbij geen uitzondering. “Ook in ploegsporten krijgen kinderen te maken met hoge verwachtingen. Dat zal uiteraard veel minder zijn bij een gewestelijk dorpsploegje, waar de trainer iedereen evenveel speeltijd gunt. Maar hoe hoger het niveau, hoe meer het voorkomt. Sommige lagere schoolkinderen blokkeren omdat ze beseffen dat hun verhaal bij een eliteploeg wel eens eindig kan zijn. Dus niet enkel de ouders scheppen hoge verwachtingen, ook de clubs en de coaches doen er aan mee. En daar kan niet iedereen mee om.” 

Jannes gebruikt in haar praktijk wel eens de metafoor van gekookte spaghetti om kinderen te leren omgaan met negatieve feedback. “Ieder kind is er verlekkerd op”, lacht ze. “Dan vraag ik hoe mama de spaghetti kookt. En uiteraard heb je daarvoor water nodig. Waarop ik vraag of mama de spaghetti met water op het bord serveert. Neen dus. En dan kan je uitleggen dat kritiek en feedback gelijk is aan een ketel gekookte spaghetti. Het overbodige water, dat gelijk staat aan de luide kritiek van ouder of coach, mag je weggieten zodat je enkel de heerlijk pasta overhoudt. En met die pasta, die staat voor de feedback die je kan gebruiken, kan je aan de slag zodat je het basisgerecht kan serveren met heerlijke saus. Dat helpt kinderen om te relativeren en om in te zien dat kritiek ook een nuttig kantje heeft”, zo deelt Jannes een gratis tip.