De gevaren van koppen in het (jeugd)voetbal

Gelukkig nemen enkele vooraanstaande clubs en topspelers nu het initiatief hier meer aandacht aan te schenken. The Guardian publiceerde een indrukwekkende lijst van spelers die stierven, of momenteel leven met dementie, waaronder verschillende spelers zoals Bobby Charlton van de Engelse wereldkampioen van ’66. Schrijnende individuele verhalen zijn te vinden over bijvoorbeeld Jeff Astle, ex-international van West Brom die stierf op 59-jarige leeftijd aan hersenbeschadiging vergelijkbaar met die van boksers. Of Henk van Rooy, de 1m93 lange ex-spits van oa. KV Mechelen en Willem II die op 72-jarige leeftijd in een zorgtehuis verblijft omwille van Alzheimer. Generaties van spelers die nog trainden aan de ‘kopgalg’, vaak met veel te zware ballen.

Totdat er een betekenisvolle verandering is in de sport, moeten we aannemen dat het risico reëel blijft

Willie Stewart - Neuropatholoog Universiteit Glashow en hoofdredacteur studie

Gewicht, snelheid & herhaling

Echter, het is een illusie te denken dat dat moderne ballen zullen zorgen voor minder hersenschade. De oude leren ballen zogen vaak regen en modder op waardoor ze tijdens het spel stukken zwaarder werden, maar hedendaagse voetballen wegen net als hun voorgangers nog steeds 410 tot 450 gram en hebben bovendien aan snelheid gewonnen. Het gevaar voor hersenbeschadiging bevindt zich in de herhaling, en dus zijn kopbalsterke spelers extra kwetsbaar.

Daarnaast is het niet altijd 'de bal' die zorgt voor een impact op de hersenen. Zo herinneren we ons allemaal het voorval van Jan Vertonghen die tijdens de Champions League wedstrijd met Ajax in botsing kwam met keeper Onana en na minutenlang bewusteloos te zijn geweest terug het veld op werd gestuurd. In een recent interview gaf Vertonghen toe dat hij na het voorval 9 maanden lang last had van hoofdpijnen en duizeligheid. Dit incident gaf aanleiding tot veel kritiek op de medische staf van Tottenham. Michael D'Hooghe, hoofd Medisch Comité van de FIFA reageerde dat er nagedacht moet worden over tijdelijke wissels wanneer een speler een hoofdblessure heeft opgelopen tijdens een wedstrijd.

Ik wist gewoon niet wat ik moest doen. Het was wedstrijd na wedstrijd en training na training. Elke keer was er een nieuwe impact. Toen kwam die lockdown en heb ik twee maanden kunnen rusten. Pas daarna was het beter.

Jan Vertonghen - ex speler Tottenham

Campagne 'GENOEG IS GENOEG'

Grote sportfederaties negeerden jarenlang het probleem. Nu er meer onderzoeksresultaten worden gepubliceerd en ook sterspelers als Wayne Rooney en David Beckham zich achter de sensibiliseringscampagne hebben geschaard  groeit het besef bij de bonden en clubs dat preventie belangrijker wordt, zeker voor de -12 jarige spelertjes.

Het is moeilijk om te zien dat oud-spelers zo jong stierven en wetende dat voetbal daar misschien een onderdeel van was. Het is echt triest.

Wayne Rooney

Zo heeft de FA als eerste land richtlijnen gelanceerd dat koppen tijdens trainingen moet beperken. Ook publiceerde Sportsmail een 7-punten campagne, ‘Genoeg is genoeg’ genoemd, waarbij uitdrukkelijk wordt geadviseerd om trainingen te beperken tot maximaal 20 ‘headers’ per sessie en minimum 48 uur tussen twee dergelijke trainingen, zelfs voor professionele spelers.

PREVENTIE

Gelukkig past de voetbalwereld zich traag maar zeker aan. Zo gaat de leeftijdscategorie 8-12 jaar in de jeugdopleiding van Ajax alleen nog maar koppen met schuimballen, en wordt actief koppen pas vanaf 16 jaar een onderdeel van de training. Bij PSV wordt tot 14 jaar alleen gekopt met kleinere ballen.

Het hoofd van een kind is in verhouding tot het lichaam veel groter dan het hoofd van een volwassene. Daarnaast zijn de nekspieren minder volgroeid en zijn de hersenen ook veel plastischer. Men weet bovendien dat repetitieve hersenschuddingen op termijn hersenschade kunnen veroorzaken.

Sportarts Rik De Kinderen - Kinderarts

In Belgie wacht men ondanks uitgebreide buitenlandse resultaten een onderzoek van de KU Leuven over koppen bij 14- en 15-jarigen af. Volgens minister van Sport Ben Weyts en Voetbal Vlaanderen is het voldoende dat er in het opleidingsmodel van jonge voetballertjes niet gefocust wordt op kopspel, terwijl kinderarts Rik De Kinderen wél van mening is dat net jonge spelers extra kwetsbaar zijn voor hersenschuddingen en andere hoofdletsels. "Het hoofd van een kind is in verhouding tot het lichaam veel groter dan het hoofd van een volwassene. Daarnaast zijn de nekspieren minder volgroeid en zijn de hersenen ook veel plastischer. Men weet bovendien dat repetitieve hersenschuddingen op termijn hersenschade kunnen veroorzaken", aldus Rik De Kinderen.

TIP: Beluister zeker eens de podcast 'In één klap van topsporter naar patiënt' door NRC Vandaag.