Vier kwaliteiten van een succesvolle trainer-coach

Het is ten aller tijde van belang dat je het team op een manier begeleidt die dicht bij jezelf staat. Maar voor een optimale begeleiding voor jouw spelers zijn het inzetten van de vier kwaliteiten van groot belang. Op die manier kun je met jouw spelers een geweldig seizoen hebben, waarin zij zich met veel plezier samen en individueel optimaal kunnen ontwikkelen.

1. Structuur bieden

Voor het succesvol begeleiden van je spelers zijn er vier belangrijke kwaliteiten waar je op kunt terugvallen en die iedereen in zich heeft. Een daarvan is structuur bieden. Dit doe je door de volgende afspraken te maken.

Afspraken maken

• Praktische afspraken. Op tijd komen, trainingstijden, afmelden als je niet kunt komen, gewenste kleding, douchen na de training en wedstrijd. 
• Voetbalafspraken. Wisselbeleid, de posities en de opstelling, de rollen in het veld, de seizoensdoelen en hoe je die als team wil bereiken.
• Afspraken over materialen. Opruimen van de ballen, pilonnen, hesjes en het netjes achterlaten van de kleedkamer.
• Gedragsafspraken. Hoe gaan we met elkaar om? Spelers onderling, met jou als trainer, met tegenstanders en de scheidsrechter. Basisregel: behandel iedereen zoals je zelf behandeld wil worden, rustig en met respect. 

Hoe maak je afspraken?

Bij jonge spelers houd je het simpel. Je kunt afspraken verdelen in: wat doen we wel (op tijd komen, elkaar helpen, aanmoedigen) en wat doen we niet (schelden en commentaar geven op elkaar, de tegenstander of de scheidsrechter).  

Oudere jeugd kan vaak zelf bedenken wat belangrijk is. Als ze er over meedenken, worden het hun afspraken en houden ze elkaar eraan. Wat vinden jullie acceptabel? Zo bespreek je het samen en kunnen verschillen in opvattingen duidelijk worden, het begin van goede afspraken. 

Ongewenst gedrag

De grens tussen gewenst en ongewenst gedrag is niet altijd duidelijk te trekken. Wat voor de een nog kan, gaat voor de ander te ver. Als trainer ben jij de scherprechter. Jij bepaalt wat door de beugel kan en wat niet. 

Hoe spreek je spelers aan op ongewenst gedrag? 

• Wacht zo nodig nog even. Soms zit een speler zo in zijn emotie (boos, teleurgesteld) dat hij niet aanspreekbaar is.
• Houd het zolang mogelijk luchtig; met een grapje bereik je soms meer dan met grote ernst.
• Benoem het concrete gedrag liefst op het moment zelf.
• ‘Ik zie je dit doen, herken je dat?’
• ‘Wat hebben we hierover afgesproken?’
• ‘Hoe kun je dit anders doen?’
• Herinner hem aan de sanctie (time-out) als hij in herhaling valt.
  
  

Aanhoudend ongewenst gedrag

Als een speler zich vaker niet aan regels houdt, kan een gesprek met hem en zo nodig zijn ouders wonderen doen. Neem de tijd om te vertellen wat je ziet en wat je ervan vindt. De plek die je kiest kan afhankelijk zijn van de ernst van situatie en leeftijd. Even een gesprekje tussendoor, of ga je serieus ergens zitten? Dit kan helpen om een speler te laten voelen dat het nu ernst is.

Kom je er niet uit met hem? Blijf er niet mee rondlopen, je bent niet de enige die hiermee worstelt. Bespreek het met iemand in je vereniging. Soms is hier iemand speciaal verantwoordelijk voor gemaakt, de jeugdcoördinator, of iemand van het jeugdbestuur. Je kunt natuurlijk ook een collega-coach om tips vragen. 

2. Stimuleren

Complimenten en positieve aanmoedigingen brengen het beste boven in spelers. Door steeds het gewenste gedrag te benoemen én te belonen, en door bijvoorbeeld mindere voetbalacties te negeren, creëer je een veilige, prettige sfeer.

Een veilige en prettige sfeer is de snelste weg naar plezier, zelfvertrouwen en succes van je team. Hoe je spelers kunt stimuleren tijdens de wedstrijd en training lees je hieronder bij “De wedstrijd”. 

Fouten zijn om van te leren

Maak geen bestraffende of sarcastische opmerkingen over acties op het veld, dat maakt alleen maar onzeker. Spelers worden dan bang om fouten te maken en gaan juist minder goed presteren. Fouten zijn om van te leren, moedig de spelers aan om dingen uit te proberen, nóg meer verrassende acties te maken en complimenteer ze daar ook voor.

Geef ondersteuning als het toch weer misgaat, reik tips aan. Pas op met kritiek binnen de groep, bij sommige kinderen komt dat harder aan dan bij andere. Ze kunnen zich in hun eer aangetast voelen als gevolg van eerdere negatieve ervaringen, of een andere culturele achtergrond. Hoe je verbeterpunten aanreikt lees je bij "De wedstrijd".

3. INDIVIDUEEL AANDACHT GEVEN

Elk kind wil gezien en gewaardeerd worden. Geef iedereen aandacht, niet alleen de uitblinkers of lastpakken. Probeer elke speler tot zijn recht te laten komen met de capaciteiten die hij of zij heeft.

Besteed ook aandacht aan nieuwkomers binnen het team, het duurt soms even voordat zij zich thuis voelen. Kinderen hebben niet allemaal dezelfde aanpak nodig. Heb oog over verschillen en probeer je complimenten en instructies daar op aan te passen. Dat zit hem vaak in de toon, je uitstraling en je woordkeuze. 

Tips voor individueel aandacht geven: 

• Leer zo snel mogelijk de voornamen van je spelers. Noem iedereen regelmatig bij de naam, zo laat je merken dat ze er mogen zijn; 
• Vraag aan het begin van het seizoen wat elke speler verwacht. Nog niet elke Onder 9-speler staat hier voor open, kijk wat ze aan kunnen;
• Geef aanwijzingen op niveau en uitdaging van elke speler. De een heeft aan een woord genoeg, de ander ziet het je graag voordoen; 
• Benadruk het positieve dat elke speler bijdraagt op sportief of sociaal vlak. De een is enthousiast, de ander technisch vaardig, weer en ander is een echte doorzetter. Laat zien dat jij de verschillen tussen kinderen binnen een groep waardeert, diversiteit is wat je team sterk maakt. Laat ze van elkaar leren, elkaar tot voorbeeld zijn; 
• Toon belangstelling voor elke speler, bouw een band op. Vraag eens hoe het thuis of op school gaat, met zijn of haar broertjes of zusjes. 
  
  

4. VERANTWOORDELIJKHEID GEVEN

Het is verleidelijk precies te vertellen wat je spelers moeten doen. Maar als je ze zelf laat nadenken over hun ontwikkeling, heeft dat meer resultaat.

Dat kan op elke leeftijd. Bij de jongste spelers door ze simpele vragen stellen. ‘Als ik de bal wil afpakken, kan ik dan beter zo staan of zo staan?' Bij oudere spelers stel je open vragen. ‘Hoe zou je het ook kunnen doen' of 'welke actie heeft nog meer resultaat?' 

Tips bij verantwoordelijkheid geven aan spelers 

• Kunnen ze het dragen? Kijk bij het geven van verantwoordelijkheid naar leeftijd en beleving van je spelers, betrek ze bij je aanpak. Laat ze meedenken over de training en formuleer samen doelstellingen voor een wedstrijd.
• Begin met open vragen stellen. Stel open maar gerichte vragen, bijvoorbeeld naar hun persoonlijke doel of de uitvoering van een actie, neem antwoorden serieus en vraag door. ‘Wat ging goed?' 'Wat kan nog beter?' 'Wat kun jij daar zelf aan doen?’ Stel je feedback en aanwijzingen eens uit, geef een speler de ruimte om eerst zelf na te denken.
• Help ze zelf doelen te formuleren. Dus niet: ‘Deze wedstrijd moeten jullie echt winnen’, maar ‘Hoe kunnen we vandaag proberen onze opbouw van achteruit onder de knie te krijgen?’ Vraag ook eens feedback over jouw training, en hoe je die beter kunt laten aansluiten op hun wensen.

Bron: KNVB